Σπύρος Τσοτάκος - Αναμονής Ανθοφορία

                                                                                                     μια προσέγγιση στο ποιητή και το έργο του 

            Καλοκαίρι του 1997, 98 ΤΥΓΕΘ  Μυτιλήνης ...κάπου ανάμεσα στους "ψάρακες"' που μόλις μας ήλθαν με τις νέες μεταθέσεις, ένας τύπος ψηλός, αθλητικός, σοφιστικέ, στέκεται ψύχραιμα στο κέντρο της Ιματιοθήκης του λόχου έχοντας μαζέψει καμιά 10αριά φαντάρια γύρω του, που κρεμάμενοι από τα χείλη του, περιμένοντας την εξήγηση για το μαγικό κόλπο του "ιπτάμενου τσιγαρόχαρτου"  που μόλις παρακολούθησαν ..."Είναι το φυσικό κερί Carnauba που εκκρίνεται από τα φύλλα ενός φοίνικα ο οποίος φύεται στη Βραζιλία, το μυστικό συστατικό που δίνει την πτητική ικανότητα στο τσιγαρόχαρτο, όταν κι εφόσον το κάψουμε, γιατί το κερί αυτό έχει υψηλό σημείο τήξεως, είναι ..." 











                                                                  Ποίηση είναι
                                                                  Θαυμασμός κρυμμένου άστρου
                                                                  Υγρή συγκίνηση λέξης
                                                                 Πού ξεδιψά τον καημό
                                                                 Βλέμμα προσδοκίας
                                                                 Αναπαμένο στον ορίζοντα
                                                                 Στιγμές που δεν αδράχνει ο χρόνος
                                                                 Στο σύθαμπο του Τώρα

         Το να προσπαθήσω, όντας ερασιτέχνης, να συντάξω ένα άρθρο ασκώντας μάλιστα κριτική,  σε έναν ποιητή, που τυγχάνει να είναι πρωτίστως φίλος και μια από τις επιρροές μου στη ποίηση, είναι τουλάχιστον πρόκληση. Ωστόσο, αγαπάμε τις προκλήσεις, αγαπάμε τα δύσκολα, αγαπάμε την ποίηση, αγαπάμε ...

    Ο ποιητής Σπύρος Τσοτάκος γεννήθηκε στην Αθήνα, τον Μάη του 1972 ενώ η καταγωγή του είναι από το χωρίο Γέρμα Οίτυλου της Λακωνικής Μάνης, δισέγγονος του ήρωα Μακεδονομάχου Νικόλαου Τσοτάκου, γνωστού ως Καπετάν Γέρμας. 
       Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε με την πενταμελή οικογένεια του στο Αιγάλεω της Αττικής καθώς και ένα μέρος της εφηβείας του στην Πρέβεζα, λόγω της δουλειάς του πατέρα του. Η ποίηση, η λογοτεχνία, η μουσική, ο αθλητισμός θα ασκήσουν ιδιαίτερη γοητεία στο νεαρό έφηβο, που από νωρίς θα καταπιαστεί με όλα τα παραπάνω, θα τα κοινωνήσει και μοιραστεί με άλλους , με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η ξαφνική αρρώστια της μητέρας του και ο θάνατος της, θα χαράξουν τη ψυχή του έφηβου τότε Σπύρου Τσοτάκου. 

       Είναι απόφοιτος του τμήματος Κοινωνικής Εργασίας  του ΤΕΙ Αθηνών και  πτυχιούχος του τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Ο ανθρώπινος πόνος και η υπαρξιακή αγωνία, είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής του ενασχόλησης. 
Εργάστηκε για χρόνια ως Κοινωνικός Λειτουργός, στα Παιδικά χωριά SOS στη Βάρη Αττικής, στην Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου, όπου προσέφερε, για σχεδόν μια δεκαετία, θεραπευτική υποστήριξη σε Ψυχωτικούς ενήλικες, σε έφηβους και παιδιά με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, στα πλαίσια ξενώνων αποκατάστασης. Θα προσφέρει για χρόνια τη πολύτιμη βοήθεια του, μέσα από τον μη κερδοσκοπικό σύλλογο Μεταμόρφωση, σε τοξικομανείς και τις οικογένειες τους, ενώ από το 2012 εργάζεται ως μέλος της Θεραπευτικής ομάδας της Μονάδας ανακουφιστικής φροντίδας "ΓΑΛΙΛΑΙΑ". Επίσης, τα τελευταία 3 χρόνια, ασκεί τη τέχνη της ατομικής Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής, στο προσωπικό του γραφείο.

         Η Λογοτεχνία και η Ποίηση έχουν καταλάβει από νωρίς, την μοναδική τους θέση στη καρδιά του έφηβου Σπύρου Τσοτάκου.  Μπόρχες, Πόε, Έλιοτ, Μπωντλαίρ, Καζαντζάκης, Καβάφης, Σεφέρης, Ελύτης, Καρυωτάκης, Λειβαδίτης, Χιώνης και τόσοι άλλοι θα πλαισιώσουν δυναμικά τις ερωτικές και επιθετικές παρορμήσεις  του νεαρού που λίγα χρόνια αργότερα θα αρχίσει να μετουσιώνει σε έμμετρο λόγο, σε λεκτικά ηχοτόπια, "...σε σκέψεις που αναπνέουν και λέξεις που καίνε" (Ε.Α. Πόε). 

   Το 1994 όντας σπουδαστής, στο ΤΕΙ Πάτρας, θα συγγράψει με το Νίκο Χρυσό (http://www.oldbooks.gr/) και τον Λευτέρη Γιαννακουδάκη (Βιολόγος - Συγγραφέας) το Θεατρικό Έργο "Aeterna Veritas" που θα παρουσιάσει για πρώτη φορά η Θεατρική Ομάδα ΒΙΟ.ΘΕΑ στα πλαίσια της Πολιτισμικής Πανεπιστημιάδας της Πάτρας. Εκδίδει επίσης, μαζί με τους παραπάνω, τα τετράδια τέχνης "Αποστακτήρες" (1993 - 1996).  Θα ακολουθήσουν βραβεύσεις ποιημάτων του στα Σικελιανά το 1996 και στον 1ο Λογοτεχνικό Διαγωνισμός Δυτικής Αθήνας, όπου και θα αποσπάσει το πρώτο βραβείο με το ποίημα "Αναμονής Ανθοφορία" κ.α.  
        Από το 2002 ο ποιητής  αρχίζει και κοινοποιεί όλο και περισσότερο το έργο του. 
Θα έρθει σε επαφή με αξιόλογους Λογοτέχνες, ποιητές και εκδότες (Χιώνης, Μητρόπουλος, Μάκης Αποστολάτος κλπ) και η δουλειά του θα αρχίσει να συζητιέται στους Λογοτεχνικούς κύκλους. 

       Στα χρόνια που θα ακολουθούν η ποίηση θα είναι το ασφαλές καταφύγιο του Σ. Τσοτάκου. 
Η επιστήμη της Ψυχολογίας, η τέχνη της Ψυχοθεραπείας, η Φιλοσοφία, η Υπαρξιακή Φαινομενολογία, θα διανθίσουν με τον καλύτερο τρόπο το εύφορο λιβάδι των ιδεών και σκέψεων του ποιητή. Θα γράψει και θα φυλάξει τον κόπο του, έξω από τη "φθορά" της τετριμμένης οδού του Τυπογραφείου, στο συρτάρι του ή στην καρδιά κάποιου φίλου.
Θα είναι το 2007, η χρονιά που θα σηματοδοτήθει από την έκδοση της πρώτης ποιητικής του συλλογής, με τον εύστοχο τίτλο "Αναμονής Ανθοφορία", καθώς η ποιητική σπορά ετών έδωσε να ανθοφορήσει. Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει σε 700 αντίτυπα από τον εκδοτικό οίκο ΕΡΙΦΥΛΗ, τον Νοέμβριο και θα τύχει της θερμότερης αποδοχής, από τον Λογοτεχνικό χώρο.
        Την ίδια χρονιά γίνεται μέλος της Ενωτικής Πορείας Συγγραφέων (Ε.ΠΟ.Σ). 
Έγκριτα Λογοτεχνικά περιοδικά, όπως η "Ομπρέλα" και η "Οδός Πανός" θα εγκωμιάσουν τη ποιητική του, με κριτικές και σχόλια όπως "...γιατί ο πρωτοεμφανιζόμενος είναι γνήσιος ποιητής", "...ανοίγει μια παράγραφος στην Ελληνική ποίηση" (Κ. Μπούρας) ή " ...μες τη νύχτα φως τα ποιήματα αυτά" (Οδός Πανός)  "...τα όνειρα μεταμορφώθηκαν σε λέξεις και κρύφτηκαν μέσα σε μια ποιητική συλλογή" (Βακχικόν) καθώς και άλλα τόσα όσα πρέπουν, σε έναν ποιητή γνήσιο και ιδιαίτερο, σε μια εποχή που η ύφεση και η επανάληψη είναι η στυγνή πραγματικότητα.

       

        Το σημαντικότερο του έργο θα δει το φως του κόσμου με το τελείωμα του 2010. 
Μαζί με τη σύζυγο του Βασιλική θα καλωσορίσουν στον κόσμο μας, το γλυκύτερο τους ποίημα,
την κορούλα τους Δάφνη.

              "…κι αν νικηθήκαμε δεν ήταν απ’ την τύχη ή τις αντιξοότητες, αλλά απ’ αυτό το πάθος μας για κάτι πιο μακρινό" (Τάσος Λειβαδίτης, “ΑΝΤΙΟ” από τις “ΒΙΟΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ” ).

              Αυτό το πιο μακρινό, "είναι το απάτητο μονοπάτι/ το διάνεμα της επιθυμίας ...έως την εξάντληση της πιθανότητας"

     Η αισθητική της γραφής και των ιδεών του γοητεύει. Η ποίηση του δεν ανήκει σε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία. Περιέχει ισόποσες δόσεις σουρεαλισμού, σκοτεινού ρομαντισμού και φιλοσοφισμού, καθώς έντονο είναι το γνωμικό και αποφθεγματικό στοιχείο. Δεν είναι ποιήματα που νοηματοδότουν στην πρώτη ανάγνωση, κάθε ένα από αυτά δίνει δόση από την αλήθεια του σε κάθε πέρασμα. Ωστόσο οι στίχοι, σμιλευμένοι με προσοχή και τέχνη, σφηνώνουν στο κεφάλι του αναγνώστη, όσο δύσκολα νοήματα κι αν περιέχουν, φωτοβολώντας εντόνως στο προσυνειδητό του, έως τελικά να υιοθετηθούν σαν χρηστικές  έννοιες της φρασεολογίας του.
      Ο Χρόνος είναι κυρίαρχο πρόσωπο, παραφυλάει μεταξύ των στοίχων, ακολουθεί το κάθε βήμα ...το κάθε βλέμμα. Είναι στυγνός ο Χρόνος, στην Ποίηση του Σπύρου Τσοτάκου, μόνον οι λέξεις μπορούν να τον υπερβούν και αυτές μέχρι την επόμενη τελεία ... "Από τις υδροροές/ πέφτει ο αιώνας/ σαν αδάμαστος χείμαρρος", "Ευώνυμο το σήμερα/ Και αειθαλές το αύριο", "Παραμένω μια πρόγνωση λήξης/ αντίκρυ της αιωνιότητας ...πριν το αναβράζον παρατεταμένο τέλος"

                                 
                                            Εξάχνωση

                                               Ένα ξεβαμμένο σακάκι 

                                               το κορμί

                                               Ανεργό και τακτοποιημένο

                                               Στο πέτο καρφιτσωμένη

                                               Η μνήμη...

                                               να φυραίνει όπως η ναφθαλίνη

           Είμαστε μόνοι κι εγώ και συ και όλοι. Και είναι ο δρομάκος μας επιθυμιές γιομάτος, σχέδια και λόγια και πέτρες. Κάτω από τις πέτρες και μπροστά απ' το επόμενο βήμα μας ρήματα, ουσιαστικά, αντωνυμίες... Θαρρείς πως η Ζωή δεν είναι παρά ένα "τεράστιο" λεξικό ...τσέπης κάποιου "Τυφλού Ωρολογοποιού".


           Η "Αναμονής Ανθοφορία" μας παρουσιάζει 28 μοναδικά ποιήματα, συμπεριλαμβανομένων των 10 ολιγόστιχων "Φωταψιών" και επιπλέον κάποια διάσπαρτα αποφθεγματικά στιχάκια. 
Ο αναγνώστης αρμενίζει από ποίημα σε ποίημα και συλλέγει λέξεις, φράσεις και στίχους που θα γυροφέρνουν για καιρό στο κεφάλι του. 
           Καθώς η συγκεκριμένη ποίηση, μας τοποθετεί αντικριστά με τα πιο αγωνιώδη υπαρξιακά ερωτήματα, 
με αλήθειες και συνειδητοποιήσεις που τρομάζουν, με πτυχές του εαυτού μας που δεν είχαμε ως τώρα στοχαστεί και με μια ελπίδα να κατοικεί πέρα μακριά από το πεπερασμένο του Χρόνου-Κρόνου, θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε έως και πεσιμιστική. Ωστόσο θα δεις στα ποιήματα τούτα τον εαυτό σου να μεγαλώνει, τον κόσμο να μικραίνει και τη ζωή "...καθώς αποχρωματίζεται" να σου φανερώνει τις αλήθειες της.

Καλή Ανάγνωση


                                                                     

                                  Άτιτλο

                                                   Έξω

                                                   κρυστάλλινη βροχή

                                                   Η ίδια νωπή σιγαλιά

                                                   που αναριγά 

                                                   εντός μου

                                                  Από τις υδρορροές 

                                                  πέφτει ο αιώνας 

                                                  σαν αδάμαστος χείμαρρος 

                                                  Ποιός τολμά να κοιμηθεί;

• Ακολουθεί ένα από τα πρώτα ποιήματα του

Το μίλημα του δρόμου


Αυτό που σε άγει
είναι 
το απάτητο μονοπάτι
Το διάνεμα της επιθυμίας

Ό,τι έχεις κατακτήσει
είναι
ο τόπος όπου έχεις πατήσει
Η εξάντληση της πιθανότητας                                        

Εκεί όπου είσαι
είναι
η πράξη του έργου
Τα τάρταρα και το εκκύκλημα 

Το βήμα που θα κάνεις 
είναι
ο διάλογος με το πόδι σου
Ο χρησμός πριν την έκβαση
     

• το ποίημα Μετάλλαξη που ακολουθεί, είναι ένα από τα πιο δημοφιλή σε περιοδικά και ιστότοπους.

Μετάλλαξη 

Πιστοποιημένη ζωή!

Παράταιρα αφημένη
σ' έναν ξεθωριασμένο φάκελο
δημοτολογίου

Μετονομάστηκες

Ληξιαρχική πράξη
θανάτου

• Καθώς ο Θάνατος είναι η πανταχού  παρούσα κυρίαρχη δυναμική της Ζωής,                                               αυτή η ίδια εμπεριέχει το κυριαρχικό δικαίωμα ...  

Κυριαρχικό δικαίωμα

                       (βίωμα θανατικής κατεύθυνσης) 

Έχω μια πυρπολημένη πατρίδα
Μια προστασία μες την αμνησία
κι ένα λευκό σεντόνι που με σκεπάζει
τα πρωινά σαν με ξεβάφει η αγρύπνια

Δεν ήρθα από κανένα τόπο
ούτε ήμουν από πάντα εδώ
Ζω στα διαλείμματα του καιρού
που όλα είναι θολά
και στο μεταίχμιο των καιρών
που όλα θάλλουν
Είμαι κουκίδα ενός μεσημβρινού
Ασυγχώρητα μικρός
για να προσδοκώ τα μεγάλα

Παραμένω μια πρόγνωση λήξης
αντίκρυ της αιωνιότητας
Είμαι μια κυριαρχία
πριν το αναβράζον 
παρατεταμένο 
τέλος

Τα επόμενα δυο ποιήματα, που είναι και από τα αγαπημένα μου, υπενθυμίζουν την  ιδιότητα υ Θεραπευή - Ποιητη

Περί Ορίων

Είμαι ο απεριόριστος κόσμος που περί
έχω

Άλλοτε διανυκτερεύω στο δέρμα
Άλλοτε μετακινούμε προς 
                              άπειρες αντωνυμίες
Άλλοτε εφάπτομαι στο βένθος μου
Και κάποτε
Απεκδυόμενος των ορίων
Εκχύνομαι στο όμορο κενό

Απεριόριστε κόσμε !

Εντός σου

Κάποιες εμπειρίες γίνονται το πρόσωπο
Και κάποιες άλλες 
Το προσωπείο

Ψύχωση 

Βρέχει ανωνυμία και λησμονιά
Στις παγωμένες όχθες του μυαλού
Φύλλα καρδιάς κρημνίζονται
Σε μια ξενάγηση δακρύων
Λαχανιασμένη η μνήμη και γονυπετής 
Στριμώχνεται σε τεθλασμένα πρόσωπα
Απώλειες και παροράματα
Ο φόβος είναι ένα παράθυρο
Που έμεινε για χρόνια κλειστό
Η ζωή μονόπρακτο αιχμηρό
σε υπόγεια σκηνή χωρίς θεατές
Μετέωρα απολιθωμένα επιφωνήματα 
Στο γαλαξία μιας πρόδρομης γλώσσας
Πεταμένες χειρονομίες
Έρπουν σε δωμάτια περιθωρίου
Υφαίνοντας μια ραχοκοκαλιά 
Θρυπτών αναμνήσεων

Ποιός θα σωθεί από αυτή 
Την καταιγίδα ; 


                   Το σουρεαλιστικό στοιχείο που προβαίνει, στη ποίηση του Σ. Τσοτάκου, 
είναι οι πολυδιάστατες απεικονίσεις του επιστημονικού του αντικειμένου, η απογύμνωση και εκ βαθέων κατανόηση της ψυχικής ασθένειας, με τα μάτια του ποιητή-θεραπευτή. Θα ταξιδέψει έως τις "...παγωμένες όχθες του μυαλού", για να συλλέξει, "..πεταμένες χειρονομίες", "απολιθωμένα επιφωνήματα" και "θρυπτές αναμνήσεις". Ποιός θα σωθεί από αυτή την καταιγίδα;  ρωτά στο τέλος.
Η ίδια η καταιγίδα, ωστόσο, θα διασωθεί μες στη κιβωτό της ποίησης ...

                                             -------------      -------------      -------------

Βάρδια

Άγρυπνα χείλη
Καταπίνουν 
Τη νύχτα

Στο γλυκοχάραμα
Η πέψη
Αρχίζει με όνειρα

Από το σπόρο τους
Μεγαλώνει ο ανθόκηπος
Της επόμενης μέρας

Η βάρδια, η προσωπική μας αγρύπνια, η προσωπική νυχτερινή μας ονειροπόληση ...

Ο ποιητής, έχοντας προσωπική εμπειρία νυχτερινής βάρδιας,

                    δίνει τη πρέπουσα αξία στη μοναδικότητα

της προσωπικής νυχτερινής εγκαρτέρησης.

Σπορά Σιωπής

Έγιναν οι λέξεις
απόηχοι του ανέκφραστου 
Οι συλλαβές πονούν
Σκέλη ακρωτηριασμένων ύμνων
Στις πτυχώσεις των λαρυγγισμών 
πλαγιάζει ανάπηρος
ο λόγος του έρωτα
και το τραγούδι μας
η ακρωδυνία
που αφήνει στο πέρασμα του
κάποιος προκρούστης

Χαμένα λόγια
                           που
                                  κατρακυλούν...

Τα λόγια των ματιών
φυτεύουν τη σιωπή
στα σπλάχνα
αυτής της γκρίζας λειψυδρίας

"Η ομιλία πηγάζει από τη φύση. Η σιωπή από τη σοφία" λέει μια εβραϊκή παροιμία. Εδώ ο ποιητής μας δίνει μια ωδή στη σιωπή, στη μεγαλειώδη σιωπή που εκφράζει ότι τα λόγια αδυνατούν. Στη Ψυχοθεραπεία η σιωπή είναι χρυσός και μεταξύ των φίλων, η αληθινή συζήτηση.

Ύπτια θέση

Το άπληστο έμβρυο της επιθυμίας
Και ο έγκλειστος στεναγμός της
                                   ανάμνησης
Ο κάματος της ενδοβολής
Και το έλκος της αμάσητης 
                                  αλήθειας

Όλα σχηματίζουν μια ομορφιά τερατική

Η ύπτια θέση, η θέση του υποκειμένου στο ντιβάνι του Ψυχοθεραπευτή. Η επαφή μας με το τερατόμορφο πλάσμα που λέγεται εαυτός. 

Θα κλείσω αυτή παρουσίαση με μια γεύση από τις φωταψίες :

                Ι

Ραγισμένος καθρέφτης
Αγάπη πνιγμένη
Στο ρύγχος
Ενός φονικού θραύσματος


                V

Στο αίνιγμα που δεν χωράει λύση
Γεννιέται ο αυτοσαρκασμός του ερωτηματικού


               VII

Όλα μέσα τυλιγμένα
Σφιχτά με οδύνη
Και όλα έξω
Σά διάχυτη ηδονή

Ένας χορός μεθυσμένων στις πλαγιές
Τραγουδούν με ωδίνες


             X

Έφυγε το φως
Χήρεψε η όραση
Ζωγραφίζω το ανεικονικό μου
Πένθος


Ο ποιητής είναι στη διαδικασία αναμονής της υπό έκδοσης νέας του ποιητική συλλογής με τον
πιθανολογούμενο φερόμενο τίτλο "Καθώς εκπνέει η κάθοδος".
Εξασφαλίσαμε δε και ένα μικρό δείγμα, ένα ποίημα :



ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ
 
Στην κρίση
πάντα στο σώμα 
να επιστρέφεις
Μονάχα αυτό 
αληθινά σε συν
χωρεί όταν το διώχνεις
 
Από κει να ξεκινάς
που αφήνει η μοίρα
πιο ορατές τις εποχές της 
και κύκλοι διαβαίνουν
ξενιστές περαστικοί
αφήνοντας σημάδια 
που - συχνά 
ανταποκρύπτονται 
 
Μα κι όταν φεύγεις  
όλβιος διφορούμενες απώλειες
προς άγρα ανήμερου νοήματος 
φθάνοντας στην εντατική
με ορούς συμβιωτικούς
και μαξιλάρι υπερσυντέλικου
                        για την ελπίδα 
και τα κρανιακά σου άλγη
 
εκεί θα καταλήγεις
ζώσα σκέψη 
ή λευκά οστέα
πριν την τελική σου 
κρίση 
 
όταν θα πάψουν πια
να σε ενδιαφέρουν
τα ταξίδια

                   Όσο ποιητές σαν τον Σπύρο Τσοτάκο, γνήσιοι, ανέγγιχτοι από τη φθορά της μεγαλομανίας
που τείνει να οργανώνει τα λογοτεχνικά σαλόνια και τις λέσχες της διανόησης,  ανήσυχοι και περίεργοι, τύποι που δεν φοβούνται τον αυτοσαρκασμό, την ειρωνεία  και δεν μασάν κοινώς, ζουν και γράφουν ανάμεσα μας, τότε η ποίηση θα κατέχει για πολύ καιρό ακόμη τα ινία της ευγενέστερης και πιο πηγαίας μορφής τέχνης και έκφρασης του Λόγου.

                                                                                                                 (του Θανάση Γιαννακόπουλου)